کد مطلب:35201 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:30

گنجینه پرسمان » اعتقادات

مراحل مختلف كمال انسان چيست؟

انسان براي رسيدن به كمال بايد چهار مرحله و به عبارتي، عوالم چهارگانه را طي كند.



1ـ عالم رحم مادر؛ 2ـ عالم دنيا؛ 3ـ عالم برزخ؛ 4ـ عالم قيامت.



و عجيب اينكه انسان در هر يك از اين مراحل چهارگانه، از عالم بعدي خبر دقيق و درستي ندارد. بچه در شكم مادر نمي‎تواند مفاهيم دنيا را تصور كند؛ حتي اگر عقل و هوشي همچون درك و فهم بوعلي سينا داشته باشد و بتواند با مادرش ارتباط برقرار كند و با او سخن بگويد و مادر از ماه و خورشيد و شب و روز و ستاره و درختان و گل و گياه و... برايش تعريف كند و رساترين بيان و ساده‎ترين كلام‎ها را بگويد، آن بچه چيزي نمي‎فهمد. مثل ما انسان‎ها در دنيا نسبت به برزخ نيز مثل آن بچه نسبت به دنياست. ما تنها شنيده‎ايم كه برزخي قطعاََ وجود دارد؛ اما الفباي آنجا چيست؟ اين كه شهداء در آنجا زنده‎اند يعني چه؟ چگونه نزد خداوند روزي مي‎خورند؟ چگونه روح انسان عذاب مي‎شود يا مورد انعام خداوند قرار مي‎گيرد؟ هيچ يك از اينها براي ما قابل درك و فهم نيست. بعضي از اولياي خداوند با عالم برزخ تماس گرفته‎اند. از برزخيان پرسيدند چه خبر؟ برزخيان گفتند با الفاظي كه شما مي‎فهميد، نمي‎توانيم مفاهيم اينجا را بيان كنيم. مثل مفاهيم برزخ و الفاظ دنيا، مثل غربال و آب است. آيا آب در غربال متوقف مي‎شود و باقي مي‎ماند؟!



برزخيان نيز نسبت به مفاهيم قيامت اين گونه‎اند و نمي‎توانند آن مفاهيم را درك كنند.



نه نعمت‎هاي بهشت براي آنان قابل درك و توصيف است؛ و نه انواع عذاب‎هاي جهنم.



بر همين اساس، آيه شريفه 17 سوره سجده مي‎فرمايد «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِيْ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ اَعْيُنٍ جَزاءََ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ» [هيچ كس نمي‎داند چه پاداشهاي مهمي ـ كه مايه روشني چشمهاست ـ براي آنها نهفته شده، اين پاداش كارهايي است كه انجام مي‎دادند.]



اگر كلمه «نَفْسٌ» را مطلق بدانيم، شامل پيامبران و امامان ـ صلوات الله عليهم اجمعين ـ نيز مي‎شود؛ يعني حتي آن بزرگواران هم نمي‎دانند چه نعمت‎هايي در بهشت براي بهشتيان در نظر گرفته شده است.



در حديث قدسي آمده است كه خداوند فرمود «اَعْدَدْتُ لِعِبادِيَ الصّالِحينَ ما لا عَيْنٌ رَأَتْ وَ لا اُدُنٌ سَمِعَتْ؛ وَ لا خَطَرَ عَلي قَلْبِ بَشَرٍ» [براي بندگان صالح و شايسته‎ام در بهشت نعمت‎هايي آماده كرده‎ام كه نه چشمي آن را ديده و نه گوشي آن را شنيده و حتي بر قلب انساني خطور نكرده است.] ( ميزان الحكمه، باب 546، حديث،2529 )



يعني اصلاََ، اين نعمت‎ها را نه در خواب، نه در بيداري، نه در عالم خيال و نه در عالم تصوّر، كسي نديده‎ است؛ زيرا نعمت‎هاي آن عالم قيامت براي ما قابل درك و فهم نيست. بنابراين، از يك سو مفاهيم بلند عالم قيامت براي انسان‎هاي دنيوي قابل فهم و درك نيست و از سوي ديگر، بايد نعمت‎هاي اخروي و عذاب‎هاي جهنم براي مردم به شكلي بيان شود كه آنها را به سوي كارهاي خير تشويق و از كارها‎ي زشت باز دارد.



از اين رو، انجام اين عمل با الفاظ دنيوي به درستي و به صورت كامل امكان پذير نيست. بناچار بايد با الفاظ همين دنيا، شبهي از مفاهيم اخروي براي ما ترسيم شود؛ پس آنچه از عذاب‎هاي جهنم و نعمت‎هاي بهشت براي ما گفته شده است، شبهي از مفاهيم آن دنياست.



مثلاً مي‎گويد بهشت داراي درختاني است، ولي وقتي به آثار و فوايد آن توجه مي‎كنيم قابل قياس به درختان دنيا نيست و نيز در تفسير آيه شريفه 54 سوره الرحمن «وَجَنَي الْجَنَّتَيْنِ دان»ٍ [و ميوه‎هاي رسيده آن دو باغ بهشتي در دسترس است] مي‎گويند ميوه‎هاي بهشتي نزديك بهشتيان است؛ يعني مطابق ميل بهشتيان درخت ميوه حركت مي‎كند و ميوه در دسترس بهشتيان قرار مي‎گيرد و يا در تفسير آيه شريفه 48 سوره مذكور «ذَواتا اَفْنانٍ» [آن دو باغ بهشتي داراي انواع نعمت‎ها و درختان پرطراوت است]، مي‎گويند يك شاخه درخت بهشتي انواع ميوه‎ها را داراست، آن هم معلوم نيست مثل ميوه‎هاي دنيا باشد.



يا هنگامي كه بهشتيان مي‎خواهند نغمه‎‎هاي عرفاني را بشنوند، شاخه‎هاي درختان شروع به نواختن آهنگ مي‎كنند.



بنابراين، ما يك شبهي از درختان بهشتي را مي‎فهميم، اما چگونگي درك و حس و شعور و حركت و نغمه‎خواني و انواع مختلف ميوه‎هاي آن را درك نمي‎كنيم.

---

مثالهاي زيباي قرآن ج 1


حضرت آيت الله مكارم شيرازي